RAMONOSI O QOSOA KA PETO EA BAROETSANA BA BARARO
… LE HO BA FETOLA MAKHOBA A THOBALANO RSA
Ka Moipone Makhemeng
Ka 29 Phuptjane 2023
Mpho Ramonosi (50) monna oa Mosotho ea lulang Centurian, Gauteng o tobane le liqoso tse ‘ne tsa ho beta baroetsana ba bararo ba lilemo li 15 kaofela. Lengolo la qoso le re moqosuoa o tlotse molao oa thobalano ka hore ka khoeli ea Phuptjane 2022 a le pela Ha Mabote kapa Naleli, Maseru, o ile a beta baroetsana ba babeli ho bao.
Ramonosi o boetse o qoselletsoa le baqosuoa ba bang ka qoso ea thekiso ea batho e leng banana ba babeli a ba tlosa Lesotho a ba isa Gauteng. Mona ke moo a ileng a ba fetola makhoba a thobalano; bananeng bao e mong ke ea ileng a mo beta pejana qosong ea pele. Koranta e na le mabitso a bona empa ka lebaka la hore baroetsana ba tlaase lilemong mabitso a bona a ke ke a phatlalatsoa.
Baqosuoa ba qoselletsoang le Ramonosi ke Sehlomeng Labane (25) oa Koalabata, Berea, Nyatso Mokete (23) oa Koalabata, Berea le ‘Mamanyesemane Thoabala (38) oa Ha Foso, Berea.
Lengolo la qoso le re ka khoeli ea Phupu 2022, baqosuoa kaofela ka morero o le mong, ba le Sekamaneng, Berea ba ile ba thaotha baroetsana ka morero oa ho ba rekisa, ho ba tsamaisa ho tloha Lesotho ho ea Afrika Boroa.
Nyeoe e mametsoe ke ‘Maseterate e Moholo, ‘Matankiso Nthunya.
Maobane moqosuoa oa pele (Ramonosi) o hlahile hape lekhotleng moo lipaki tse peli, ea bobeli le ea boraro, e leng mahlasipa nyeoeng ena, ba faneng ka mapaki a bona.
Paki ea bobeli e teketse lekhotla hore e tsebile moqosuoa ea kapele ho lekhotla (Ramonosi) ka Phuptjane 2022. Moroetsana o bontša hore o ne a le papaling ha ausi ‘Mamanyesemane Thoabala (moqosuoa oa bone). O re ‘Mamanyesemane o ile a mo bitsa a mo tsebisa hore o mo fumanetse mosebetsi oo a ileng a o hlalosa e le oa ho robala le ntate. Ngoanana o re o ile a hanana le ‘Mamanyesemane tabeng ea mosebetsi oa ho robala le ntate.
“Ausi ‘Mamanyesemane o ile a re ke tsamaee kea bona rea sokola heso. A mpotsa na ke rata ha ho ntse ho thoe abuti oa ka ke mokoao. Eaba ke qetella ke utloisisa ka lumela ho tsamaea.” O hlalosetsa lekhotla joalo moroetsana.
O re kamora ho lumela, ‘Mamanyesemane o ile a mo laela ho lata e mong mokhotsi oa hae ‘me a leba teng lehoja a sa bua litaba tseo ho fihleng hoa hae moo. O teketse lekhotla hore ha a ntse a bapala abuti oa hae o ile a mo joetsa hore oa bitsoa ke ausi ‘Mamanyesemane. O re ha a fihla o ile a fumana ho na le ngoanana e mong eo e leng lehlasipa le eena hammoho le ausi Sehlomeng (moqosuoa oa bobeli).
“Ho ile hoa thoe re hlobole re nkuoe linepe re hlobotse eaba rea hlobola tsa nkuoa tsa romelloa ntate Mpho (Ramonosi) ka WhatsApp ke eena ausi Sehlomeng. Ha re qeta ke ile ka kopa ho lo hlapa empa ausi Sehlomeng a re nako e se e re siile ke tla hlapa ha hae. Re ile ra ea hahae ka hlapa teng, kamora nako ntate Mpho o ile a letsa a re re eme tseleng.”
Hoba Ramonosi a fihle, paki e bontša ba ile ba leba ntlong ea baeti (guest house) kae-kae Ha Mabote. O hlaloselitse lekhotla hore ha ba fihla kamoreng moo moqosuoa o ile a ba laela ho tsola empa moroetsana e mong a hana eaba moqosuoa oa mo tšoara a mo tsolisa a nt’o mo beha betheng.
“O ile a mo botsa hore na o kile a kotuoa ke mang, eaba o re ‘ke boyfriend ea ka’. Ntate Mpho o ile a nka ntho e kang metsi a mo tlotsa ka eona kapele eaba oa mo robala. Ha a qeta o ile a re le ‘na ke hloelle betheng a mpotsa hore na nkile ka kotuoa ke mang ka re ha ho na motho.
“Le ‘na o ile a ntlotsa ka ntho eno e kang metsi eaba oa nthobala. O ile a chenchana ka rona a ntse a re robala joalo. Neng-neng a mpotsa hore na a robale ausi Sehlomeng, eaba ke re ‘ha ke tsebe.’ O ile a laela ausi Sehlomeng hore a hlobole a hloelle bethe ‘me a etsa joalo. Ha a ntse a robala ausi Sehlomeng o ile a nkopa hore ke tšoare marete a hae eaba ke a tšoara.” Ke bopaki ba lehlatsipa le bolella ‘Maseterata e Moholo Nthunya.
Paki e tsoela-pele hore hoseng moqosuoa o ile a ba fa M400 ka bomong le chelete ea ho palama ho fihla mahae. Moroetsana o tekile bopaki hape hore khoeli e hlahlamang ea Phupu 2022, ho ile hoa fihla Nyatso Mokete (moqosuoa oa boraro a bolela hore Mpho o mo romme hore a tlo mo lata ho ea Gauteng a il’o kena sekolo.
Ha a tsoela-pele o re o ile a mo fa linomoro tsa motsoali oa hae hore a mo hlalosetse ‘me ka lehlahlamang o ile a fihla ho tla mo lata. Ke moo a ileng a fumana a na le ngoanana e mong ea lilemo li 15 ea fapaneng le oa mohla a qalang ho mo tseba. Lehlatsipa le re le ile la khahloa ho tsamaea le eena.
“Ntate Mpho o ile a letsetsa Nyatso, eena a mpha fono eaba ke bua le ntate Mpho. Ke ile ka mo joetsa hore ke tla le ngoanana enoa. A mpotsa hore eo ke mang ‘me ka hlalosa hore o tla ‘mona ha re fihla.” Ngoanana o tekela lekhotla bopaki joalo.
H’a tsoela-pele, o re ba ile ba tsamaea ho leba Afrika Boroa ‘me kaha ba ne ba se na lipasa Nyatso o ile a ba lefella ka borokhong ba nt’o tšela. O boleletse lekhotla hore ba ile ba fihla Rusternburg ‘me hofihleng hoa bona moqosuoa o ne a le sieo empa a ba laela ho kena ka tlung ka fono.
O re o ile a fihla kamora matsatsi a mabeli ho bona. “Ha a fihla kamor’a hore ke mo thuse ho laolla korosari koloing o ile a re laela ho ea kamoreng re il’o bua. A re eena o rata ho ba le linepe tsa basali ba hae. O re nkile lifoto re apere liphahlo, ha re tenne liphenti leha re tsotse. Kamora moo, o ile a re robala a ntse a chenchana ka rona (bosiu kaofela).”
Ho sa le joalo, paki ea boraro e ile ea thatiselletsa holima bopaki bo fanoeng ka tsela e tšoanang hantle. Moroetsana enoa e mong, o re moqosuoa o ile a ba botsa na ba batla ho ea sekolong eaba eena oa lumela empa e mong a hana.
Leha ho le joalo, o re o ile a ba hlolosetsa hore ba tla ea sekolong selemong se hlahlamang. Bobeli lipaki li bontšitse hore Nyatso o ile a ba lata kamora matsatsi a tšeletseng moo Afrika Boroa ka le reng ba ntse ba batloa hae. Ba bontšitse hore ba ile ba tla hae ‘me letsatsi le hlahlamang Nyatso o ile a ba nkela mapoleseng a ntlo-kholo, Maseru moo ba ileng ba fana ka tlhaloso ea moo ba tsoang le tse etsahetseng teng.
Kamora mapaki ana ka bobeli, ‘muelli oa moqosuoa Adv. Katiso Nhlapo o ile a bontša hore ha a iketsisa a re litaba tsena ke tsa moqosuoa, a re ho na le khonahalo ea hore ea neng a fetisa molaetsa o thetsitse moqosuoa a re bao ba lilemo li 18. Ho feta mona, a bontša hore ho na le khonahalo ea hore linepe tseo paki e reng li ile tsa romelloa moqosuoa ka WhatsApp li ne li sa kopuoa ke eena ebile ho eena ha li’a fihla.
“Re ntse re iketsisa re re litaba tsena ke tsa moqosuoa empa e se eena, kamora ho etsoa ketso ena bosiu kaofela ebile hoseng le fuoa chelete, na u ile oa utloa o hlekefelitsoe?” Adv. Nhlapho o botsa paki ea bobeli. “Che, ha kea utloa ke hlekefelitsoe kaha o ile a mpha chelete.”
Kamora ho fata lipaki lipotso, Adv. Nhlapho o ile a beha ho tsona hore litaba tsena kaofela ha se tsa moqosuoa kaha ka letsatsi leo lipaki li reng li ne li le Rusternburg o ne a le sieo a le Australia. Ho feta mona o behile kapele ho bona hore ‘muelloa oa hae ke letsatsi la pele a ba bona. Adv. Nhlapo o ile a ba bolella hore moqosuoa le Rusternburg ha a tsebe hohang. A lomahanya meno hore le eona ntlo ea baeti eo paki e ‘ngoe e buang ka eona Ha mabote ‘muelloa oa hae h’a e tsebe le eona.
Kamora ho tekoa hoa mapaki, nyeoe e ile ea khefutsa ‘me e tla tsoela-pele hape ka la 1 ho isa la 2 Phato 2023.
