MORALI OA DR. MAHALI PHAMOTSE O INKELA MORATUOA OA HAE

MORALI OA DR. MAHALI PHAMOTSE O INKELA MORATUOA OA HAE

Ka Moipone Makhemeng

La 9 Loetse 2023

E bile thabo le monyaka ha Likhabiso Phamotse (32), oa Thetsane West 2, Maseru, e leng morali oa Moparamente oa lebatooa la Matlakeng ho tsoa mokheng oa Revolution for Prosperity, Dr. Mahali Phamotse a inkela moratuoa oa hae, Kgomotso Monare, letsoalloa la Bloemfontein ka tsela ea lenyalo.

Lenyalo la Likhabiso le Kgomotso, ke la batho ba bong bo le bong (same sex marriage) ’me le tiisitsoe ka molao ka la 1 Loetse 2023, liofising tsa Lekala la tsa Lehae, Johannesburg moo Likhabiso a seng a phela teng. Molao oa Afrika Boroa oa lenyalo o lumella batho ba bong bo le bong ho nyalana. Ka Moqebelo oa la 2 Loetse 2023, banyalani ba ile ba hlaha kapele ho moruti ea ileng a hlohonolofatsa lenyalo boteng ba malapa le metsoalle.

Moqolotsi oa Leihlo la Basotho o qoqile le Likhabiso ka tsa lenyalo le bophelo ba hae e le motho ea nang le likamano tsa lerato le motho oa bong bo le bong – (Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender, Intersex and Queer – LGBTIQ+).

“Re qalile ho ba le likamano tsa lerato le Kgomotso ka selemo sa 2016 empa ra arohana le eena ka 2019; re arohane lilemo tse peli eaba re boelana hape ka Hlakola ngoahola.” Likhabiso oa hlalosa.

Moqolotsi o ile a mo botsa hore na o tsebile neng hore o na le khahleho ho batho ba bong bo tšoanang le eena: “Ho bile le matšoao ha ke le lilemo li leshome le metso e meraro (13). Empa motho u’a tseba hore a ka ba le khahlamelo linthong tse ngata ebe qetellong ha u tsebe hore ehlile u moo kapa che kaha ke ne ke le monyane ka nako eo. Taba ena e boetse ea hlahella nakong eo ke seng ke le moholo, ke le lilemo li 18 ho isa 21.” O rialo.

Tabeng ea hore batsoali ba ile ba mo sheba joang ha ba lemoha bong ba hae kahohle-hohle o itse batsoali qalong ba ne ba sa utloisisi. “Ebile leeto le letelele ke loantšana le boemo bona ho tloha ha ke le lilemo li 18, ke ntse ke leka ho fumana hore ke seka seka boemo bona joang.

“Batsoali ba ne ba leka ho nkholisa hore ha ke joalo. Ke ile ka leka hore ke mamele batsoali hore ehlile ha ke joalo, ‘me ka itjoetsa hore nke ke leke leoa le leng empa ka hloleha.

“Ke ile ka ba bolella ke se ke na le bonnete empa ha ba ka ba nka taba ena hantle kaha tebello ea motsoali e tla ba hore oa tseba hore ngoana hae ke ngoanana ’me o lebeletse hore a nyaloe ke monna; a be le bana a boele a kene sekolo hantle a be le mosebetsi. Empa ha ho’a ba joalo hoba motho e mong le e mong o na le bophelo ba hae kantle ho bophelo boo batsoali ba bo batlang ho bana ba bona.” O beha litaba tsa hae.

Naheng ea Lesotho batho ba bong bo tšoanang ba thibetsoe ka molao ho nyalana; mosali a ke ke a nyala mosali, monna a nyala monna. Leha ho le joalo, paramente ea Lesotho e fetisitse molao o lumellang batho ba bong bo le bong (LGBTIQ+) ho etsa lintho tsa bona ka molao tse kenyeletsang ho ba le likamano tsa lerato kapa ho itlhahisa sechabeng ka selemo sa 2012.

Maikutlo a Likhabiso tabeng ea thibelo ea manyalo a same sex naheng ea Lesotho e bile ana: “Ha ke na maikutlo a makaalo litabeng tsa molao hoba ke lumela melao e etsoa ke batho ba boemong ba ho etsa melao. Taba eo ke batlang ho e toboketsa ke hore re le batho re ea fapana ka litsela tse ngata ‘me motho u hopola hore re ka mamellana ka tsela eo re leng ka eona ekasitana le tsela eo re ikutloang ka teng.”

Tabeng ea bosieo ba molao o lumellang manyalo ao o re: “Ha ke batle hore rea hatelloa. Ekare batho ba ka ba open-minded ka libopeho tse fapaneng tsa batho.”

LITEBELLO KA LENYALO LA HAE

“Ka lenyalo la ka, ha ke tsebe hore na ke na le litebello life empa ke tšepile hore lenyalo la ka le tla atleha joaloka manyalo a mang a nkoang e le manyalo a matle. I am hoping for the best hore re tla tšoarana le motho oa ka hantle ho bona hore na re tsoela-pele joang ka bophelo.”

Bakeng sa ho tlosa likhoqetsane ho batho ba batlang ho tsoela-pele ka bophelo ba bona ka tsela e tšoanang le ea hae o fane ka molaetsa ona: “Ntho eo nka e buang ke hore re le batho, ho na le lintho tseo ho thoeng ke li-norms (litloaelo) kapa societal norms.  U tla fumana e le tsona tse re sitisang ho phela bophelo boo rona re ikutloang re lokela ho bo phela.”

Boipiletso ba ka ke hore batho ba se mamele kapa ho latela litloaelo tsena empa ba iphelele bophelo boo ba leng comfortable ka bona hobane bophelo boo ke seo ba leng sona – that is who they are ‘me ha ho motho ea ka hlakolang taba eno.

“Ntle le mono, ba hlokomele hore ha ba mamela society, ba tla phela bophelo bo ipatileng ‘me ke bona bo se nang tokoloho hore motho a phele bophelo ba hae, ekare joale u phelela batho.  Ho molemo hore motho e mong le e mong a itsebe ‘me a eme ho latela hore ke mang.” Likhabiso o lihella likhala joalo.

Ho sa le joalo moqolotsi o jele lekomo le Dr. Mahali Phamotse e le motsoali. Eena o bontšitse a tšehelitse morali oa hae ka hohle-hlohle leha ho mo nkile nako e telele hore a amohele bong ba hae.

O tsoela-pele: “Tumelo ea ka ke hore motho e mong le e mong o bopuoe ke Molimo, ‘me re ka se ahlolane ka boemo ba rona. Ke le motho I appreciate every life. Ke lumela hore motho e mong le e mong has been created in the image of God, therefore we cannot question the creation of God. Ntlha-kemo ea ka e mono feela.

“Tabeng ea sexual orientation, religious basis... ‘na ke re batho bohle ke ba Molimo. Ke ka hoo le lipolotiking ke qabanang le batho hobane ha ke khetholle; ke tla be ke memme mekha efeng- feng lipolotiking tsa ka.

“I am that kind of a person who does not judge; I refrain from judging other people. Re lokela ho tlotla bophelo ka libopeho tsa bona tse fapaneng. Empa hee naha ea rona ha e-s’o fihli boemong ba ho amohela manyalo a batho ba bong bo le bong e leng same sex marriages.” Dr. Phamotse o rialo.

Tabeng ea bolumeli o re o ithutile Thuto-Molimo ha a le junifesithing ‘me boithutong ba hae o hlokometse hore batho ha ba lokela ho khethollana ka litaba tsa bolumeli. O re taba ea boithuto ba litaba tsa tumelo ho mo thusitse hore a be sebete ho ba le mamellano litabeng tsena.

“Mehleng ena u bona batho ba tsepamisitse maikutlo le tsohle holim’a material things. Batho ha ba utloisisi hore na bophelo ke eng.” O hlokomelisa joalo.

Phamotse o phethetse ka ho bontša hore taba ena e ka fetoloa ka “mind education” ka sepheo sa ho fetola menahano ea batho. “Sechaba seo re tlamehang ho se ruta ke bana bane ba likolong tse mahareng, re qalelle hona mono. Re kenye manane-thuto a tla thusa bana ho utloisisa tabeng ena ea mind education but not necessarily tsa sexual orientation. Re lokela ho ruta bana ba rona mamellano le ho amohelana. Re na le bothata ba ho amohela liphapano mahareng a batho, taba ena ehlile ke bothata.” O li kobella joalo Dr. Phamotse.