ADV. TUKE O TŠEPISA BOSEBELETSI BO BOTLE THOMONG E NCHA
Ka Moipone Makhemeng
La 14 Phuptjane 2023
Setsebi sa molao ho tsa khoebo Adv. Lintle Tuke o khethiloe e le mopresitente oa Mokhatlo oa Liakhente tsa Lesotho (Law Society of Lesotho) sebokeng sa khohola-koqo sa mokhatlo se bileng ka la 3 Phuptjane 2023, Selibeng Conference Centre, Ha Motloheloa, Maseru.
Tuke o nka lesokoana ho Adv. Tekane Maqakachane ea neng a khethoe ka Motšeanong 2021 ’me a felloa ke nako e le mopresitente ka ’Mesa 2022 hoba komiti ea mokhatlo e nka selemo feela. Komitin eo, Tuke e ne e le motlatsi oa mopresitente.
Likhethong tsa monongoaha, Tuke o khethiloe hammoho le litho tse latelang tsa komiti; Adv. Mokhoro Makara (motlatsi oa mopresitente), Adv. Rethabile Setlojoane (ramatlotlo), Adv. Ithabeleng Phamotse (mongoli) le Adv. Molemo Jae (setho).
Mosebetsi oa Tuke e tla ba o boima mabapi le ho bona hore mokhatlo oa habo o tšehetsa kabo ea toka ka hohle-hohle naheng ea Lesotho.
Ntlheng ea leeto la thuto, Adv. Tuke o na le lengolo la Bachelor of Laws ho hlaha National University of Lesotho. A tsoela-pele ka Compliance Management mane University of Cape Town, ‘me hajoale o ntse a ntšetsa-pele lithuto tsa hae lengolong la Masters in Business Administration (MBA) le setsi sa Corporate Secretarial Practice.
Leihlo la Basotho (LB) le bile le puisano e khethehileng le ramolao enoa ea hloahloa.
LB: Maikutlo a hau ke afe mabapi le sephetho moo u khethiloeng u le mopresitente oa Mokhatlo oa Liakhente tsa Lesotho ‘me litebello ke life ho tloha joale ho ea pele?
Adv. Tuke: Ke lumela ka tieo boitlamo le litšepiso tseo ke li entseng ho babuelli ba heso, haholo boitlamo ba ka ba ho kenya letsoho ka mokhoa o toma phetohong ea maemo a rona a molao.
Ke maikemisetso a ka ho tšehetsa litšepiso tsena ka ho amohela mokhoa oa tšebelisano-‘moho, ho ananela mantsoe a bohle ba amehang mokhatlong oa liakhente, ho kenyeletsa liakhente, litho tsa boahloli, sechaba, le mafapha a mang a nang le kobo ea bohali
Ka moralo o hlakileng oa leano le tšebetsong e hlophisitsoeng, re ka tlisa phetoho e bonahalang le ntlafatso. Ha re ntse re hatela pele, ke ikemiselitse ho holisa tšiea ea ho tšoarana le ho kenyeletsoa, ho netefatsa hore lentsoe le leng le le leng le a utluoa ‘me maikutlo a mang le a mang a amoheloa. Ke lumela hore mokhoa ona o tla lebisa tsamaisong ea molao e sebetsang hantle le e nang le toka e khotsofatsang litlhoko tsa sechaba sa bo-rona, le e tšehetsang molao e le ho khothaletsa toka le teka-tekano.
LB: U na le nako e kae u le ‘muelli oa molao ebile u le kahare ho mokhatlo oa molao hape u lefapheng lefe la bobuelli ba molao?
Adv. Tuke: Ke na le boiphihlelo bo pharaletseng bo amang likarolo tse ngata tsa molao kaha ke qalile ho sebetsa ke le akhente ka selemo sa 2015.
Leha ho le joalo, thahasello le litsebo tsa ka tsa mantlha li lutse molaong oa khoebo. Sena se nthusitse hore ke se ke ka ba ‘muelli oa molao ea hloahloa feela, empa hape ke be le boipabolo tsamaisong ea mathata a semolao a khoebo.
Ke ‘nile ka ithukhubetsa ka ho teba lefapheng la molao, haholo-holo molao oa khoebo, ho tloha ka selemo sa 2015, e leng lilemo tse robeli tsa boiphihlelo. Selemo seo se boetse se tšoaea selemo seo ke ileng ka titimela Mokhatlong oa Liakhente ke le ‘muelli ea sebetsang.
Boitlamo bona bo habeli; ‘me bo mphile boiphihlelo bo kopantsoeng haholo maemong a tšebetso ka ho otloloha le tsebo ea molao ka boeona mosebetsing oa ka.
Leeto la ka molaong ebile kholo e kholo ho ‘na le ho hahamalla tsebo ho sa khaotseng hoa lihora tse telele tsa tšebetso. Leha ho le joalo, ke kotutse litholoana tse hlabosang har’a matšoenyeho a tšebetso ka ho tšoana.
Ke ile ka itjoetsa hore ho na le ho lumella mathata hore a ‘nyahamise kapa ho ‘nyotobetsa, ke khethile ho a nka e le thuto ea bohlokoa le monyetla oa ho hola mosebetsing.
LB: Ha u re fa kakaretso ka bokhutšoane leeto la hau hofihlela hajoale le bile joang? Likatleho le liqholotso ke life?
Adv. Tuke: Ke nkile nyeoe e ‘ngoe le e ‘ngoe, ‘muelloa e mong le e mong, le lekhotla le leng le le leng e le boiphihlelo bo bocha ba ho ithuta. Boinehelo bona ba ho tseba mosebetsi oa ka hantle ho feta khoheli ea chelete, bo ile ba ntšusumelletsa ho ea pele.
Ho pholletsa le mathata ana, boikemisetso ba ka bo sa thekeseleng le boitlamo ba ka ho babuelloa ba ka le tloaelo ea molao li ntumelletse ho mamella lifefo le ho phahamela mathata. Kajeno, ka lebaka la mamello ena le boikemisetso, ha ke eme ka pela lona feela joaloka ‘muelli oa molao empa hape e le bopaki ba matla a mamello; ho sebetsa ka thata, le tjantjello ea toka.
Ho sa tsotellehe mathata ao ke ileng ka tobana le ’ona, ke iketselitse botumo ba ho ba ’muelli e mocha oa molao ea tsebahalang litabeng tsa khoebo.