BOEMELI BA AMERIKA BO TŠOARA LIPUISANO HO FENYA TŠEBELISO E MPE EA LITHETHEFATSI
Ka Moipone Makhemeng
La 19 Pulungoana 2023
Leha bothata ba tšebeliso e mpe ea lithethefatsi e le kobo-anela naha ka bophara, batho ba bang ha ba na kutloisiso ka bothata bona. Batho ba lumela le ho utloisisa hore mahlatsipa ke ba li sebelisang feela. Empa mofumahali Tlotliso Moshoeshoe le Neo Masupha ba fane ka mapaki ka lipale tsa bona hore ha ho joalo; ba re batsoali ke mahlatsipa ka tsela e tšoanang.
Moshoeshoe le Masupha ba seboko se otlang pelo ka moo tšebeliso ea lithethefatsi e ammeng bophelo ba bona le bana ba bona ka teng. Ba its’ela ka likhapha kaha ba pulufalletsoe hore thuso ba tla e fumana hokae.
Batsoali ba ts’oenyehileng ke bothata ba ts’ebeliso ea lithethefatsi
“’Na morali oa ka hona tjena ha e sa le ngoana kaha o se a le lilemo li mashome a mabeli a metso e tšeletseng (26). Hohle moo ke fihlang ho kopa thuso I am told she is an adult. Ke shebelletse ngoanak’a, my adult child a shoa ke lithethefatsi hobane ke motho e moholo.
“Ke sitoa ho mo fumanela thuso hoba ho thoe ke motho e moholo, o na le boikhethelo. Hona tjena ha ke tsebe moo ngoan’aka a lulang. Ha ke tsebe hore na o jang. Ha a ka hlaha mona ke lekoko feela ka mokho ke neng ke mo tseba a le ka teng.” Ho rialo Moshoeshoe.
O bile a itela ho sesole ho ba le mohau ho eketsa lilemo tseo se amohelang bacha ba kenang lenaneong la bacha la koetliso ea lerato la naha (Boot Camp). A bontša hore ka holima lilemo tse mashome a mabeli a metso e mehlano ke teng moo mathata a bacha a hloeleng mekoalaba. A lla ka hore bacha ba inehelletse sethethefatsi se bitsoang crystal meth.
“Ke e bone ka mahlo a ka crystal meth. Ke nkile ngoanak’a ka mo isa Sepetlele sa mafu a Kelello sa Mohlomi kamora ho letsetsoa bosiu ho thoe oa hlanya karajeng mane Khubetsoana. O qetile matsatsi a mararo Mohlomi. Kamor’a moo ra tla hae.
“O boetse o tsamaile hape o ntsa solla hohle mona empa mono only God knows ntho eo ke sa e tsebeng. Ke se ke tšaba bosiu ha fono e lla hore ho tla thoe ke tlo phutha setopo sa ngoanana oa ka eo e tšoanetseng hore ebe ke nurse.” Oa phethela.
Ho sa le joalo, Masupha le eena e le motsoali oa lehlatsipa la lithethefatsi o bontšitse hore mora oa hae ke e mong oa mahlatsipa a lithethefatsi. O re o tlalehile litaba tsena sepoleseng empa ha a ka a fumana thuso. Ho feta mona, a mo nkela ho boot camp ea sesole moo a ileng a ea empa a khutla ‘me hajoale o khutletse tététe (relapsed).
“Ha ke tsebe ke etse joang. Ha ke tsebe na ke ee kae. Ke hloka thuso” O phethela joalo ka seboko.
Lietsahala tsena li etsahetse ka la 16 Pulungoana 2023 American Corner Maseru moo ofisi ea boemeli ba Amerika ka tšebelisano ‘moho le mokhatlo o ikemetseng o bitsoang “Batsoali ba Amehileng” e ile ea tšoara ’moka ho leka ho matlafatsa boiteko bo totobatsang tšebeliso e mpe ea lithethefatsi le ho hoeba ka thobalano har’a bacha.
Monghali Jullion Cooper, eo e leng mohokahanyi ea ka sehloohong litabeng tsa lipolotiki (Political Chief) Ntlong ea Boemeli ba Amerika Lesotho, h’a amohela baeti o itse ba epile pitso ho tla buisana ka taba e amang sechaba sohle, haholo bothata ba tšebeliso e mpe ea lithethefatsi ke bacha.
Jullion Cooper, mohokahanyi ea ka sehloohong litabeng tsa lipolotiki (Political Chief) Ntlong ea Boemeli ba Amerika Lesotho,
“Bothata bona ha bo na moeli kaha bo ama lichaba tsohle. Re na le monyetla oa ho ba le sehlopha sa ‘concerned mums‘ ba fetotseng mahlaba le matšoenyeho a bona ho ba babuelli ho etsa tlhokomeliso tšebelisong e mpe ea lithethefatsi ho bana ba lilemong tsa bocha.” O hlalosa joalo Cooper.
Puisano e tsamaisitsoe ke mothehi oa mokhatlo oa Anti-Drug Abuse Association Lesotho (ADAAL) mofumahali Mphonyane Mofokeng. Har’a moifo e ne e le mofumahali Pontšo Tumisi oa Mums Association, Major Bokang Melato ho hlaha Lesotho Defence Force (LDF) e le ea ikarabellang ho Bootcamp, Senior Assistant Commissioner of Police (SACP) Tšeliso Moerane, Deputy Principal Secretary Lekaleng la Litaba tsa Lehae mofumahali ‘Mamakopoi Letsie le Lylian Pali-Mokhesi mohlabolli ho hlaha sepetlele Mohlomi.
Mphonyane Lebesa, ADAAL
Mofumahali Mofokeng o bontšitse hore lipatlisiso tse entsoeng Lesotho ka 2022 li supa batho ba fetang 20 000 ba sebelisa lithethefatsi tse boima ho kenyeletsa crystal meth empa ho sa kenyelletsoa matekoane. O re bothata bona ha se ba ‘muso feela empa ke ba sechaba ka kakaretso.
Moifo o tšetšethile matsapa ao sechaba se ka fenyang tsietsi ena. SACP Moerane o teketse moifo hore sepolesa se leka ho rarolla qholotso ena ka ho hlokomelisa bacha naha ka bophara kotsi ea tšebeliso e mpe ea lithethefatsi.
Senior Assistant Commissioner of Police Ts’eliso Moerane
A supa hore matsatsing a mang a sekolo ba potoloha le litereke ho fana ka thuto likolong. O boetse a supa hore ba ntse ba tšoara bo-ralithethefatsi (drug lords) bao a bontšang boholo e le melata.
Mofumahali Mokhesi e le mohlabolli ho tsoa Mohlomi Hospital o tlalehetse moifo hore ba tšoara mananeo liea-le-moeeng moo ba buang ka kotsi ea lithethefatsi.
Lylian Pali-Mokhesi, Mohlomi Hospital
Major Bokang Melato ho hlaha LDF o hlalositse hore bona ba thehile lefapha le lecha le bitsoang Lenaneo la Ntlafatso ea Bacha (Youth Development Programme). O re lefapha leo le na le mekhahlelo e ‘meli. O re oa pele ke moo sesole se ileng sa kena metseng nakong eo bacha ba neng ba hlasitse, ba tsoile taolong ba hlotse le marena. Ba ile ba phutha bacha bao ka sepheo sa ho ba boloka matsatsi a mane ho ba fa tlhabollo empa ho latela maemo ao ba neng ba le ho ’ona ba ile ba nka likhoeli tse ‘ne ho ba hlabolla.
Major Bokang Melato, LDF
Mothehi oa ADAAL, mofumahali Mphonyane Mofokeng o ile a koala ‘moka ka ho supa hore sechaba sa Basotho se lokela ho ipopa ngatana-’ngoe. A re sena se ka etsoa ka ho theha komiti ea tsamaiso e tla phethahatsa meralo ea ho hlola qholotso ea tšebeliso e mpe ea lithethefatsi. A menyeletsa ka hore seo se lokela ho kenyelletsa tsosoloso ea ho sebetsa le ‘muso ho fetola tsamaiso e le ho tlisa maoala a ho fetola bophelo.
