LEKALA LE FANA KA THUTO KA MOFETŠE
Ka Moipone Makhemeng
La 7 Hlakola 2023
Lefu la Mofetše ka mefuta ho bonahala le jele setsi haholo linaheng tsa lefatše, empa ka ho khetholoha naha ea Lesotho e bonahala ka lipalo-palo tse holimo tsa batho ba tšoeroeng ke lefu la mofetše ka mefuta.
Har’a mefuta ea mofetše e atileng ho banna le basali kahara naha, ho na le mofetše oa molomo oa popelo, mofetše oa matsoele, mofetše oa letlalo, prostate cancer le mofetše, o ts’oarang basali ka bothong (vulval cancer). Boloetse bona bo qetella ka lefu ho bakuli.
Ha maemo a le tjena, ho fihlile tlhokomelong ea Lekala la Bophelo le mekhatlo e ikemetseng joaloka Population Services International Lesotho (PSI – Lesotho) le Jhpiego hore lefu lena le lokela ho nkeloa bohato e le ho fumana mekhoa ea ho le phekola ekasitana le ho matlafatsa mekhoa ea kalafo ho bakuli. Taba e ‘ngoe ke hore lekala le batla ho fumana mekutu ea ho thibela lefu lena.
Ho fihlela tsena kaofela, Lekala la Bophelo le ile la tšoara thupelo ea baqolotsi ba litaba ho tloha ka Laboraro la la 7 Hlakola ka sepheo sa ho manolla ka botlalo litaba tsa lefu la mofetše.
Monghali Baroane Phenethi, e mong oa barupeli
Dr. Kabelo Mputsoe e mong oa lingaka tse ithutileng ka mofetše naheng ea Namibia, o hlalositse ha lefu lena le sa tšoare basali feela, kaha le boetse le tšoara banna. Dr. Mputsoe o hlalositse ha mofetše o bakoa ke tse ‘maloa joaloka thobalano, ho tsuba, ho noa joala, ho se je hantle (poor nutrition) le tse ling ho kenyelletsa le ‘mele o sa koetleng hohang.
O boetse a hlakisa hore matšoao a mofetše ho banna le basali e ka ba mali a bonahalang moseseng, ho ea ntloaneng khafetsa hobane mosese o sa tsoe ka tsela e tloahelehileng, liphieo, manonyeletso, monko o mobe le tse ling. Ho feta moo, o boletse hore ho se ho na le bakuli ba batho ba bahlano ba amohetsoeng setsing sa kalafo sa Senkatana.
Dr. Mputsoe o teketse baqolotsi hore bakuli bao ke ba kankere ea matsoele. Kahoo, a khothalletsa bohle ho ea litsing tsa bophelo ho hlahlobela lefu la mofetše.
Ntle le moo, o itse mofetše o nka nako e telele ho itlhahisa mothong, le boemong boo o hlahang ho motho ea nang le tšoaetso ea kokoana-hloko ea HIV, mofetše o lieha ho itlhahisa kaha motho ea joalo a tla be a noa litlhare tsa bophelo bohle tse kokobetsang kokoana-hloko eo empa haele kankere eona ha e theohe ‘me a re kotsi ke hore mokuli a ke ke a hlokomela ka nako.
O boetse a khothalletsa malapa ao ho nang le bakuli ba mofetše ho hlahlobela lefu lena khafetsa e le ho qoba ho ata hoa lona. Leha ho le joalo, masole a ‘mele ha a se a sitoa ho itoanela kapa a le tlaase ebile kankere e se e fumana ‘mele o nang le tšoaetso, kankere e ea ingatafatsa e hloke taolo hoo e ka fetohang kotola.
E mong oa barupeli ho hlaha PSI Lesotho, mofumahali ‘Malehloa
Boemong bona, mofetše o koala masoba ho thibela hore moea o kene ’meleng. Ke moo ho tla ba le monko o mobe ho tloha leqebeng la mokuli. Masole a neng a lokela ho shoa ha a sa shoa hobane ho ntse ho bokellana lintho tse sa nepahalang nqa e le ’ngoe.
Qetellong ho bile le potso ea hore na meriana e entsoeng ka litlama tsa Lesotho, eo beng ba eona ba e bapatsang hore e phekola mafu ’ohle ho kenyelletsa le bofets;e, na efeela e fana ka pheko?
“Meriana eo e kotsi, hoba bakuli ha ba thusehe ebile ba khutla ba mpefetse ho feta hoo bothata bo ka bonahalang sebeteng, ebe mahlo a fetola ‘mala a be masehla. Ka linako tse ling mofetše o fetela masapong, ‘me ho bohlokoa ho sebetsa le sepetlele ka linako tsohle, le ho latela litaelo tsa lingaka, e le ho fumana kalafo e nepahetseng hofihlela mokuli a phekoleha.” Ke Dr. Mputsoe ha a phethela.
